بیماري­ هاي باكتريايي:

باكتري­هاي بیماري­زاي ماهي، هوازي اختياري و گرم منفي مي­ باشند. تنها باكتري­ هاي محدودي گرم مثبت هستند. محدوده دمايي مناسب براي فعاليت باكتري­ هاي بیماري­ زا 4 تا 35 درجه است؛ اما دماي مطلوب براي بسياري از آن­ها 10 درجه سانتی گراد است. در بررسي آلودگي ­هاي باكتريايي تخم تاس­ماهيان، انواع فلور باكتريايي شامل آئروموناس، ويبريو، سودوموناس، اسينه توباكتر، موراكسلا، ادواردزيلا، سراشيا، سيتروباكتر گزارش شده است. در مطالعات فلور باكتريايي مرحله لاروي اين ماهیان آلودگي به باكتري­ هاي آئروموناس، ويبريو، سودوموناس، موراكسلا، اسينه توباكتر، ادواردزيلا، سراشيا، يرسينيا، هافنيا و پروويدنسيا نشان داده است. همچنين بررسی فلور باكتریایی بچه­ تاس­ماهيان حاكي از وجود باكتري­ هاي آئروموناس، موراكسلا، ويبريو، سودوموناس، اسينه توباكتر، ادواردزيلا، سراشيا، هافنيا، سيتروباكتر، كلبسيلا و سالمونلا در پوست، آبشش و دستگاه گوارش است.

1- کلومناریس یا میکسوباکتریوزیس

در تمام محیط ­های آبی وجود دارد، همه ­ی ماهیان درگیر اما بیشتر در جوانان مشاهده می­ شود، دمای بروز بیماری بالای 15 درجه سانتی­ گراد، بیشترین حد بیماری در دمای 24-26 درجه سانتی­ گراد و بالاتر،

عوامل گسترش بیماری: تراکم بالا، کیفیت پایین آب، سطح بالای آمونیاک و نیتریت آب، دمای بالا برای طولانی مدت، اکسیژن کم

علائم بیماری­: ایجاد لکه­ های خاکستری روشن، کندی حرکت، عدم پاسخ ایمنی به­ موقع و غیر فعال بودن ماهی، پوسیدگی آبشش، زخم پوستی سفید رنگ، تخریب باله، ایجاد عفونت­ های قارچی ثانویه.

کنترل و درمان: هوادهی مناسب، تمیز بودن استخر. درمان با اکسی­ تتراسایکلین با دوز 70-100 میلی ­گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ماهی.

2- عفونت آئروموناس متحرک

این بیماری عفونی واگیردار حاد ناشی از شرایط نامناسب محیطی می ­باشد. تمام گونه ­های خاویاری در تمام سنین حساس هستند. بیشترین شدت بیماری در تابستان در دمای بیش­ از 22 درجه سانتی ­گراد رخ می ­دهد.

عوامل گسترش بیماری: تراکم ذخیره­ سازی بالا، سوء­تغذیه­، جابه­ جایی ماهیان در دمای نامناسب، مواد معلق بالا در آب.

علائم بالینی: عدم شنا، قرارگیری ماهیان در کناره دیواره، عدم پاسخ ایمنی به موقع، خون ریزی نقطه­ ای، نکروز عضلات، تجمع مایعات در محوطه شکمی، التهاب خون ریزی دهنده روده و کبد، التهاب در مخرج، تورم کیسه شنا و کیسه صفرا.

درمان: انروفلوکساسین به میزان 20 میلی­ گرم در کیلوگرم وزن بدن به همراه ویتامین­ C به میزان 300 میلی­ گرم در کیلوگرم وزن بدن. فورازولیدون 100-120 میلی­ گرم در کیلوگرم وزن بدن. آمپی­سیلین به میزان 300-500 هزار واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن. مقاوم به کلرامفنیکل و جنتامایسین.

 3- پوسیدگی باله باکتریایی (سودومونیازیس)

این بیماری عفونی واگیردار در همه محیط­ های آبی وجود دارد، بیشترین حد بیماری در تابستان و با افزایش دما می­ باشد.

علائم بیماری:  پوسیدگی باله ­ها، خون ریزی در تمام نقاط بدن، کم ­خونی و بی رنگی آبشش، تجمع مایعات و خون در محوطه شکمی.

درمان: جنتامایسین 4% با دوز 1 میلی­ لیتر به ازای ماهی تا 8 کیلوگرمی. آموکسی ­سیلین با دوز 80-100 میلی­ گرم در کیلوگرم.

4- ویبریوزیس

ماهیان چالباش و فیل حساس به این بیماری می ­باشند، این بیماری در ماهیان جوان بیشتر مشاهده شده است، با نامناسب شدن شرایط محیطی مثل تراکم بالا، کیفیت پایین آب، سطح بالای آمونیاک و نیتریت آب، دمای بالا برای طولانی مدت و اکسیژن کم رخ می­ دهد.

علائم بیماری: ایجاد عفونت در پوست و عضلات، زخم ­ها و ضایعات خون ریزی ­دهنده، التهاب در مخرج و قاعده باله­ ها،  تورم در روده، کبد و طحال.

درمان: اکسی­ تتراسایکلین و کلرامفنیکل با دوز 50 میلی ­گرم در کیلوگرم خوراک. درصورت درگیری روده، فورازولیدون با دوز 100 میلی ­گرم در کیلوگرم ماهی.

5- اپیتلیوسیستیس

بیشترین حالت بیماری در دمای 24-26 درجه سانتی­ گراد رخ می­ دهد.

علائم بیماری: ایجاد کیست­ های کوچک در آبشش، بسته­ نشدن کامل سرپوش آبششی در زمان تنفس.

کنترل بیماری: کاهش تراکم، بهبود شرایط نگه­داری.

بیماري­ هاي ويروسي:

عفونت ­هاي ويروسي جزء بیماري­ هاي مهم به حساب مي ­آيند. بیماري­ زايي ویروس­ ها غالباً وابسته به درجه حرارت است. جهت درمان بیماري­ هاي ویروسي هيچ درمان دارويي در دسترس نیست و فقط ضدعفوني و قرنطينه مي توان انجام داد. اجتناب از بروز بيماري بهترين روش كنترل بیماري ­هاي ویروسي است اين امر شامل موارد زير مي­ شود:

تهيه ماهي از جمعيت هاي فاقد ويروس و شناسنامه ­دار، پرورش ماهي در آب­ هاي فاقد ويروس (چشمه، چاه يا آب­ هاي ضدعفوني شده).

 زماني كه اجتناب از آب­ هاي آلوده به ويروس (براي مثال، آب­هاي سطحي) امكان­ پذير نيست، بهتر است ماهياني را براي پرورش انتخاب كنيم كه سن حساسيت را پشت سر گذاشته باشند. زيرا مهم ترين بیماري­ هاي ويروسي به ماهيان جوان آسيب مي­ رسانند نكته قابل توجه در توسعه پرورش تاس­ماهيان اين است كه  ویروس ­هاي بیماري­ زاي مذكور قابل انتقال و سرايت به همه گونه ­هاي تاس­ماهيان بوده، لذا رعايت شرايط بهداشتي و پيشگيري بویژه اعمال مقررات قرنطينه براي جلوگيري از انتقال عوامل ويروسي امري بديهي و ضروري است. نكته ديگر اينكه احتمال وجود و بروز ساير عفونت ­هاي ويروسي در تاس­ماهيان وجود دارد، بویژه برخي عفونت­ هاي ويروسي با دوره كمون طولاني و سير مزمن در مولدين وجود دارد.

علائم بیماری ویروسی: کاهش اشتها، از دست دادن تحرک، بی­ حالی، لاغری، بی­ رنگی کبد، زخم در ساقه دمی، خون ریزی.

نام بیماری	گونه مبتلا	مرحله ابتلا	درصد ابتلا	درصد تلفات
آدنو ویروس	تاس­ماهی سفید	لاروی	تا 100 درصد	تا 100 درصد
هرپس ویروس (تیپ1)	تاس­ماهی سفید	لاروی تا انگشت­قد	تا 100 درصد	تا 100 درصد
هرپس ویروس (تیپ2)	تاس­ماهی سفید	لاروی تا مولدین	متغیر	متغیر (تا 80 درصد)
ایریدو ویروس (تیپ1)	تاس­ماهی سفید	15-25 سانتی­متری	تا 100 درصد	تا 90 درصد
ایریدو ویروس(تیپ1)	تاس­ماهی روسی	4-6 سانتی­متری	متغیر	متغیر

هرپس ویروس

ایریدو ویروس

1- نکروز عفونی بافت خون­ساز (IHN)

ماهیان خاویاری اغلب در مراکزی پرورش می­ یابند که گونه ­های دیگر ماهی هم در آن وجود دارد، مشخص شده است که بچه تاس­ماهی سفید به این ویروس حساس است و تاس­ماهیان سفید پرورش یافته با قزل ­آلا رنگین ­کمان آلوده درگیر می­ شوند.

2- نکروز عصبی ویروسی (VNN)

این ویروس طیف وسیعی از گونه­ ها (بیش از 50 گونه ماهی دریایی و آب شیرین) را در سراسر جهان آلوده می ­کند.

3- ویرمی بهاره کپور (SVC)

این ویروس در ماهیان خاویاری بیمار دارای علائم بالینی مانند خون ریزی داخلی، بزرگی طحال و تغییر رنگ آن به زرد و خاکستری می ­باشد. این ویروس جداشده از ماهین خاویاری مشابه ویروس جدا شده از کوی به ظاهر سالم در همان مزرعه است.